Γράφει ο Κώστας Κητής
Αποσύρθηκε προ ολίγου μόλις από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, τροπολογία την οποία είχαν καταθέσει στην Βουλή στα πλαίσια της διαβούλευσης για την προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας με την ντιρεκτίβα της Ε.Ε. περί καπνικών προϊόντων, σύμφωνα με την οποία τα ψιλικαντζίδικα δεν θα διέθεταν το δικαίωμα λιανικής πώλησης τσιγάρων και άλλων προϊόντων καπνού παρόμοια με τα περίπτερα και τα μίνι- και τα σούπερ-μάρκετ.
Η τροπολογία αποσύρθηκε μετά από παρέμβαση του δικηγορικού γραφείου που συνηγορούσε με το Συνδικάτο Επαγγελματιών Περιπτερούχων και Ψιλικών Ειδών Νομού Αττικής κατά την οποία κατέστησαν έκθετα τα επιχειρήματα και οι διεκδικήσεις των μελών του, αναφορικά με την δίκαιη κατανομή των κερδών μεταξύ των επιχειρήσεων, μεσαζόντων και των λιανεμπόρων, καθώς και με την διατήρηση της βιωσιμότητας του κλάδου και των επιχειρήσεων, στο σύνολό τους.
Η ένσταση που απέτρεψε την υποβολή της τροπολογίας, ήταν η εξής:
«Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Με ιδιαίτερη έκπληξη πληροφορήθηκα το περιεχόμενο της εν θέματι τροπολογίας σας στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας για την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 2014/40/ΕΕ.
Από τη θέση του πληρεξουσίου δικηγόρου του επαγγελματικού σωματείου “ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΥΧΩΝ ΚΑΠΝΟΠΩΛΩΝ ΚΑΙ ΛΙΑΝΕΜΠΟΡΩΝ ΨΙΛΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ”, θα επιθυμούσα να σας εκθέσω συνοπτικώς τους λόγους για τους οποίους η εν λόγω τροπολογία πρέπει να αποσυρθεί, παρά τις όποιες εμφανείς και υποκρυπτόμενες αγαθές προθέσεις, καθώς σε δικαιοπολιτικό και νομοτεχνικό επίπεδο είναι άστοχη και προβληματική.
Είναι προφανές ότι, πλην του αυτονόητου στόχου της αποτροπής της διάδοσης των προϊόντων καπνού, με την προτεινόμενη ρύθμιση επιδιώκεται με έμμεσο και διακριτικό τρόπο η προστασία του περιπτέρου από τις απορυθμίσεις της λιανικής αγοράς καπνού που εισήγαγαν οι νόμοι 4093/2012, 4254/2014 και 4257/2014. Για την ευόδωση του παραπάνω σκοπού, η λιανική εμπορία καπνού ανατίθεται αποκλειστικά στα περίπτερα που λειτουργούν στους κοινόχρηστους χώρους των Δήμων, σε καταστήματα λιανικής διάθεσης καπνού και μόνο και στα super market.
Από την άστοχη, όμως, γραμματική της διατύπωση συνάγεται ότι τα καταστήματα ψιλικών δεν εμπίπτουν στα καταστήματα που επιτρέπεται η λιανική διάθεση καπνοβιομηχανικών προϊόντων, καθώς από αυτά δεν διατίθενται αποκλειστικά είδη καπνού, αλλά πλείστα άλλα είδη προϊόντων, πολλά μάλιστα εκ των οποίων υγειονομικού ενδιαφέροντος (τυποποιημένα προϊόντα διατροφής, προϊόντα σοκολατοποιείας και πλείστα είδη που διατίθενται και από τα περίπτερα).
Εάν ληφθεί υπόψη ότι η λιανική αγορά καπνού πανελληνίως συγκροτείται από 20.000,00 περίπου επιχειρήσεις, εκ των οποίων τα περίπτερα καταλαμβάνουν μόλις τις 8.000,00, με την προτεινόμενη ρύθμιση μπαίνει λουκέτο σε περίπου 12.000,00 επιχειρήσεις (καταστήματα) ψιλικών ειδών, μικρομεσαίες και στις περισσότερες περιπτώσεις οικογενειακού χαρακτήρα και χαμηλής ως ανύπαρκτης εντάσεως κεφαλαίου.
Παράλληλα, δεδομένης της ανεπάρκειας του δικτύου των περιπτέρων να καλύψουν την ζήτηση, οι παραπάνω επιχειρήσεις επιδιώκεται να υποκατασταθούν από τα super market, δηλαδή από επιχειρήσεις τεράστιας έντασης κεφαλαίου, γεγονός παρεξηγήσιμο πολιτικά, αφού κλείνει το κατάστημα ψιλικών ειδών για να ενισχυθούν οι υπεραγορές και το μεγάλο κεφάλαιο. Εάν ληφθεί υπόψη ότι για λόγους που αφορούν στη φορολογική επιβάρυνση του προϊόντος και τους όρους πίστωσης από τις καπνοβιομηχανίες η λιανική αγορά καπνού δεν έχει αναπτυχθεί στα super market, οδηγούμαστε στο αντίθετο άκρο, και συγκεκριμένα στην καθολική απαγόρευση λιανικής διάθεσης καπνού στην επικράτεια, αφού ο εφοδιασμός των καταναλωτών στην περιφέρεια θα γίνει εξαιρετικά προβληματικός και θα περιοριστεί στα λιγοστά σε αριθμό περίπτερα.
Η νομοθετική αυτή αστοχία οφείλεται στην άγνοια βασικών νομοθετικών παραμέτρων της οργάνωσης (επί δεκαετίες) και ακολούθως της απορρύθμισης (τα τελευταία χρόνια) της λιανικής αγοράς καπνού.
Όπως γνωρίζετε από την εμπειρία σας, η λιανική αγορά καπνού έχει ως ιστορικά αναγνωρίσιμες μορφές το περίπτερο και το στεγασμένο κατάστημα ψιλικών. Αυτές τις δύο μορφές αναγνώριζε και το ν.δ. 1044/1971. Δικαιούχοι των αδειών υπήρξαν αποκλειστικά ΑΜΕΑ (ανάπηροι πολέμου), ο αριθμός τους προσδιοριζότανε με πληθυσμιακά κριτήρια και οι διαθέσιμες άδειες κατανεμότανε ισομερώς ανάμεσα σε περίπτερα και στεγασμένα καταστήματα, προς αποτροπή επιβάρυνσης του αστικού ιστού και των οικισμών. Στο αντικείμενο των περιπτέρων και των καπνοπωλείων προστέθηκαν στη συνέχεια και τα ψιλικά είδη και πιο πρόσφατα τα αναψυκτικά και τα τυποποιημένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Παράλληλα, ίσχυε απαγόρευση λιανικής εμπορίας σε άλλες επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος (καφέ, μοτέλ κ.ο.κ) και στις καπνοβιομηχανίες και τους διανομείς τους, ενώ άλλα φυσικά πρόσωπα (πλην των δικαιούχων) μπορούσαν να ασκήσουν τη δραστηριότητα μόνο μετά από μίσθωση της άδειας ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις αν οι άδειες υπήρξαν αδιάθετες μόνο προσωρινά, μέχρι να εκδηλωθεί ενδιαφέρον από κάποιο ΑΜΕΑ. Το ποσοστό κέρδους του καπνοπώλη οριζότανε δια νόμου ως ποσοστό της λιανικής τιμής, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα και η αποδοτικότητα του ευεργετήματος προς τον ΑΜΕΑ – δικαιούχο. Ενόψει των παραπάνω είχαν καταρτιστεί ανάλογες υγειονομικές διατάξεις για τα παραπάνω καταστήματα, αφού αυτά διέθεταν και ζαχαρώδη προϊόντα όπως και τυποποιημένα είδη διατροφής.
Με το παραπάνω σύστημα επιτυγχάνοντο τρεις σκοποί δημοσίου συμφέροντος: 1. Η προνοιακή αποκατάσταση ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, 2. Η αποτροπή διάδοσης του καπνίσματος λόγω της διαφήμισης και διάθεσης των προϊόντων από εξειδικευμένες και περιορισμένες αριθμητικά επιχειρήσεις και 3. Ο έλεγχος εφαρμογής των διατάξεων φορολογίας καπνού. Με τις μνημονιακές ρυθμίσεις επετράπη σε οποιαδήποτε επιχείρηση να πωλεί λιανικά καπνό ασχέτως αντικειμένου, ενώ τα περίπτερα δεν παραχωρούνται πλέον σε ΑΜΕΑ αλλά με δημοπρασίες από τους δήμους αντί μισθώματος σε κάθε ενδιαφερόμενο, ο δε αριθμός τους προσδιορίζεται με απόφαση του αρμοδίου δημοτικού συμβουλίου.Στο ίδιο πνεύμα οι νεώτερες υγειονομικές διατάξεις κατήργησαν τις προϋφιστάμενες διακρίσεις.
Αν έπρεπε να περιγράψω την πραγματικότητα που θα διαμορφώσει η προτεινόμενη ρύθμιση θα τη συνόψιζα στη φράση “ο θάνατος του μικρομεσαίου καπνοπώλη – ψιλικατζή -περιπτερά” και εξηγούμαι αμέσως:
- Διατηρούνται όλα τα απορρυθμιστικά και εκφυλιστικά μνημονιακά κεκτημένα, που θα καταλήξουν σε εκδίωξη του μικρομεσαίου περιπτερούχου από την επιχείρησή του. Το προνόμιο διάθεσης καπνού μόνο από περίπτερο θα εκτινάξει τεχνητά την μισθωτική αξία της άδειας από το Δήμο και θα θέσει το σύνολο των περιπτέρων σταδιακά υπό τον έλεγχο οργανωμένων οικονομικών συμφερόντων. Θα παρατηρηθεί έκρηξη συστάσεως νέων θέσεων από τους Δήμους προς άγραν εσόδων, που όλες θα καταλήγουν μέσω των δημοπρασιών στις καπνοβιομηχανίες, τους αντιπροσώπους τους και τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες.
- Διατηρείται η πριμοδότηση των super market με την λιανική διάθεση καπνού και αυτή αφαιρείται από την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Μάλιστα, αν ληφθεί υπόψη η επισκεψιμότητά τους, είναι απορίας άξιον κατά πόσο η παραχώρηση σε αυτά του (αποκλειστικού) προνομίου της διάθεσης καπνού (και κατά συνέπεια της διαφήμισής του) μπορεί να αποτρέψει τη διάδοση του καπνίσματος.
- Δε θα προκύψουν καταστήματα αποκλειστικής διάθεσης καπνού, δεδομένου ότι τα ποσοστά κέρδους της τάξης του 1-2% επί της λιανικής τιμής τορπιλίζουν τη βιωσιμότητά τους.
- Θα οδηγηθούν άμεσα στην ανεργία 12.000 οικογένειες από τα ψιλικά και θα υπάρξει αντίστοιχη συρρίκνωση όλης της εφοδιαστικής αλυσίδας με συνακόλουθη απώλεια και άλλων θέσεων εργασίας. Θα καταργηθεί ο ευέλικτος και μεγάλης διασποράς επαγγελματικός κλάδος της μικρής λιανικής και το αντικείμενό του θα απορροφηθεί από τα super market.
- Εν κατακλείδι, αν ο σκοπός της παραπάνω διάταξης είναι ειλικρινής και ο καταγραφόμενος στην αρχή του παρόντος σημειώματος, η διάταξη αυτή, κακότεχνη, προπετής και επιπόλαια, δεν μπορεί να τον πετύχει. Αν όμως οι προθέσεις της δεν είναι αγαθές και στοχεύει στην επίσπευση της ολιγοπώλησης και τη συγκέντρωσης της λιανικής αγοράς καπνού και ψιλικών υπό μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που έχουν ήδη ξεκινήσει οι μνημονιακές ρυθμίσεις, πράγματι τον πετυχαίνει. Και μάλιστα με τη συνδρομή της κοινοβουλευτικής ομάδας της αριστεράς.
Από ιδεολογικής σκοπιάς, επιτρέψτε μου να σας επισημάνω ότι αν η διάταξη αυτή αποτελεί δείγμα ενός «παράλληλου προγράμματος», αποτελεί επιτυχές παράδειγμα του αδιεξόδου κατάρτισής του με τα χειρότερα των μνημονιακών υλικών. Με τη διάταξη δεν βοηθάτε τον ψιλικατζή της γειτονιάς. Κάνετε την λιανική εμπορία προνόμιο πανάκριβο να το αγοράσει ο καθένας.
Με την ελπίδα ότι η διάταξη αυτή υπήρξε αποτέλεσμα της παραπλανητικής ζύμωσης με επιπόλαιες και κοντόφθαλμες συντεχνιακές ομάδες ή έστω προϊον πλημμελούς μελέτης του θέματος, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι το σωματείο μας έχει καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση για τη θεσμική επανασυγκρότηση της λιανικής αγοράς καπνού υπό τις Περιφέρειες, με σύγχρονη μεταγραφή του προϊσχύσαντος πλαισίου και διατήρηση των προνοιακών του χαρακτηριστικών, πλήρως εναρμονισμένο με τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την αποτροπή της διάδοσης του καπνίσματος και την καταστολή της λαθρεμπορίας καπνού, σύγχρονες υγειονομικές διατάξεις και κατοχυρωμένο νομοθετικά ποσοστό κέρδους για το λιανοπωλητή καπνικών, με παράλληλη πρόνοια ώστε η εφοδιαστική αλυσίδα (καπνοβιομηχανίες, χονδρεμπόριο) να μην τον εκμεταλλεύεται.
Ελπίζω η τροπολογία να αποσυρθεί ώστε το θέμα να μελετηθεί καλύτερα και να παραμείνουν οι αγαθές πιστεύω προθέσεις.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε αναγκαία διευκρίνηση.
Με εκτίμηση,
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Ι. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
ΝΙΚΗΤΑΡΑ 3 10678 ΑΘΗΝΑ
210.6922247, 6974.072268»
