Τα προβλήματα στο Αιγαίο αποτελούν ασφαλώς τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών. Η κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι έχει το απόλυτο δίκαιο και ότι η άλλη είναι προκλητική και βρίσκεται εν αδίκω. Είναι αναγκαίο οι δύο χώρες να ξεφύγουν από την λογική του «μηδενικού αθροίσματος», σύμφωνα με την οποία ό,τι κερδίζει ο ένας το χάνει ο άλλος.
Είναι σημαντικό να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις, που μπορεί να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα και των δύο χωρών. Στις σύγχρονες συνθήκες, η αντίληψη ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και το αίσθημα ασφαλείας του γείτονα, είναι κεντρική.
Το Αιγαίο είναι ελληνικό κατά 35%. Είναι κυρίως διεθνές (κατά 56%) και τριτευόντως τουρκικό (κατά 9%). Η Τουρκία, ως παράκτια χώρα, έχει σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο νόμιμα συμφέροντα στον διεθνή εναέριο χώρο και στα διεθνή ύδατα. Επομένως, η αντίληψη «δεν συζητούμε τίποτα» στερείται σοβαρών ερεισμάτων. Ειρηνική επίλυση διαφορών σημαίνει διάλογος, διαβούλευση, διαπραγμάτευση.
Θάλασσα και αέρας
Σοβαροί αναλυτές γνωρίζουν ότι ο δικαίωμα που μας δίνει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για επέκταση των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 μίλια, δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί, λόγω αντίθεσης όλων των κρατών με ισχυρό διεθνή ρόλο, που έχουν συμφέροντα στην περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν το εφάρμοσε μέχρι τώρα.
Από την άλλη, έχει ωριμάσει η διαπίστωση, πως η αναντιστοιχία του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου (10 μίλια) με το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων (6 μίλια), δημιουργεί περιπλοκές, αποτελεί μόνιμη πηγή έντασης στο Αιγαίο και δεν συγκεντρώνει διεθνή υποστήριξη. Λύση θα ήταν η εναρμόνιση του εναέριου με τον θαλάσσιο χώρο ( π.χ. από 8 έως 12 μίλια στις ηπειρωτικές ακτές και 6 μίλια στα νησιά)
Θα μπορούσαν επίσης να οριστούν συγκεκριμένα σημεία ελεύθερης διέλευσης (αεροδιάδρομοι) των τουρκικών αεροσκαφών προς τον διεθνή εναέριο χώρο, ώστε να μην πραγματοποιούνται επικίνδυνες και κοστοβόρες αερομαχίες.
Μετά από αυτές τις ρυθμίσεις, μπορεί να υπογραφεί συνυποσχετικό για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Αν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία με τον διάλογο πάνω στα προηγούμενα θέματα, είναι σίγουρο ότι θα χρειαστεί ορισμένα από αυτά τα ζητήματα να παραπεμφθούν μαζί στη Χάγη. Διότι η επίλυση κάποιων από αυτά είναι προϋπόθεση για επίλυση και των υπολοίπων.
Αφού επιτευχθεί η οριοθέτηση της ΑΟΖ, θα ήταν δυνατόν να υπάρξει κοινή εξερεύνηση και κοινή εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του Αιγαίου, πιθανόν με συμμετοχή και άλλων χωρών, οργανισμών και εταιρειών σε ένα διεθνές κονσόρτσιουμ.
Διευθετήσεις
Η Ελλάδα θα μπορούσε να καταθέσει ορισμένες προτάσεις, των οποίων η υλοποίηση θα βελτίωνε το κλίμα :
α) Να συμφωνηθεί χάραξη οριογραμμής στα θαλάσσια όρια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, βορείως των Δωδεκανήσων και μέχρι τον Έβρο, που δεν υπάρχει μέχρι σήμερα.
β) Να υπάρξει καθ’ όλη την διάρκεια του έτους «μορατόριουμ» για μη πραγματοποίηση μεγάλης κλίμακας πολυδάπανων στρατιωτικών ασκήσεων.
γ) Να συναφθεί ελληνοτουρκική συμφωνία αποκλιμάκωσης των εξοπλισμών υπό διεθνείς εγγυήσεις.
δ) Να γίνει αμοιβαία αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των απέναντι τουρκικών ακτών.
