Γράφει η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ειδική Παθολόγος
Η χρόνια κόπωση χαρακτηρίζεται από επίμονη κόπωση, η οποία ενίοτε είναι τόσο σοβαρή που καθιστά αδύνατη την τέλεση καθημερινών συνήθων δραστηριοτήτων. Η χρόνια κόπωση διαφέρει από την απλή κούραση που κάθε άνθρωπος εμφανίζει κατά την διάρκεια της ζωής του. Πρόκειται για κόπωση που αποδιοργανώνει, έχει διάρκεια (πάνω από έξι μήνες) και δεν υποχωρεί με απλά μέτρα (π.χ. ξεκούραση τέλεση αγχολυτικών δραστηριοτήτων.
Η εξασφάλιση φυσιολογικής ενεργειακής εφεδρείας είναι σύνθετη ανθρώπινη λειτουργία που προϋποθέτει την ομαλή συνεργασία ποικιλίας οργανικών συστημάτων. Η αρμονική λειτουργία του πεπτικού συστήματος οδηγεί στην επαρκή απορρόφηση πρωτεϊνών υδατανθράκων λιπών βιταμινών ιχνοστοιχείων που αποτελούν ενεργειακά υποστρώματα για το ανθρώπινο σώμα ή συστατικά ζωτικών ενζύμων. Ορμόνες της κυκλοφορίας, νευρωνικές συνδέσεις των ιστών με τον εγκέφαλο συνεργάζονται αρμονικά για να ρυθμιστεί η ομαλή λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, των μιτοχονδρίων. Η τροφοδοσία των μιτοχονδρίων με επαρκές οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά για να γίνουν οι καύσεις και να παραχθεί τριφωσφορική αδενοσίνη ATP είναι ζωτική για την λειτουργία τους. Η ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και των απεκκριτικών οργάνων είναι σημαντικά για την εξουδετέρωση τοξινών και παραπροϊόντων της καύσης που εκλύονται κατά τις διαδικασίες αυτές. Ως καταληκτικό σημείο του κύκλου της ροής ενέργειας στον άνθρωπο, το μυϊκό σύστημα και τα νευρικά κύτταρα πρέπει να ανταποκρίνονται με επάρκεια στις εντολές του εγκεφάλου για κίνηση ή διανοητική συγκέντρωση. Η επαρκής ξεκούραση των οργανικών συστημάτων που συνεργάζονται αρμονικά με ποιοτικά επαρκή ύπνο είναι σημαντική για την ομαλή επανάληψη των χημικών διαδικασιών που απαιτούνται σε περιοδική βάση.
Νοσήματα όπως η αναιμία, οι ορμονικές διαταραχές, οι χρόνιες φλεγμονές, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, τα ψυχιατρικά σύνδρομα, η ινομυαλγία, οι ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων, οι αλλοιώσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, οι αναπνευστικές παθήσεις, η υπερκόπωση, διαταράσσουν ένα ή περισσότερα σημεία του κύκλου της ροής της ενέργειας στον άνθρωπο. Ενίοτε παράγοντες όπως η κακή διατροφή, η αυπνία, το επίμονο stress αποτελούν τα αίτια της χρόνιας κόπωσης.
Το ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης χαρακτηρίζεται από γενικευμένη κόπωση, που δεν οφείλεται σε συγκεκριμένο υποκείμενο παράγοντα ή νόσο και συνοδά συμπτώματα όπως:
• Μυϊκοί πόνοι
• Πόνοι στις αρθρώσεις
• Ευαίσθητοι τραχηλικοί ή μασχαλιαίοι λεμφαδένες
• Πονόλαιμος
• Διαταραχές της μνήμης και της συγκέντρωσης που δεν προκαλούνται από φάρμακα, αλκοόλ ή ουσίες
• Ύπνος που δεν ξεκουράζει
• Κακουχία μετά από άσκηση
• Εμφάνιση πονοκεφάλου που δεν προϋπήρχε
Στο ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, το οποίο συχνά για λόγους απλούστευσης αποκαλείται σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, μελέτες αναδεικνύουν την παρουσία φλεγμονής ή ανωμαλίας του ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλεί άθροιση βλαπτικών παραγόντων και δυσλειτουργία μιτοχονδρίων. Αρκετές φορές πριν την εμφάνιση του συνδρόμου προηγείται λοιμώδες νόσημα που καταπονεί τον οργανισμό. Ειδικές λήψεις μαγνητικής τομογραφίας αναδεικνύουν αλλοιώσεις στην λευκή ουσία ιδίως στους πρόσθιους λοβούς των ασθενών. Όταν υπάρχει αυξημένη νευροφυτική ευαισθησία ή αναφορά σημαντικού ψυχικού τραύματος, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης μπορεί να εμφανίζεται στον ασθενή στα πλαίσια ψυχοσωματικών παθολογικών εκδηλώσεων και συμπτωμάτων.
Η σωστή ιατρική παθολογική εξέταση είναι επιβεβλημένη στην περίπτωση της χρόνιας κόπωσης. Η σωστή διαφορική διάγνωση κατευθύνει την ορθή θεραπεία.
Εκτός από την λήψη της ενδεικνυόμενης φαρμακευτικής αγωγής οι πάσχοντες από χρόνια κόπωση πρέπει να αποφεύγουν, όσο γίνεται, την καθιστική ζωή, τις απότομες αυξομειώσεις βάρους και τις μονομερείς δίαιτες, τα άστατα ωράρια, το κάπνισμα, το stress.
