Εχουν περάσει πέντε χρόνια από τη μέρα που ξεκίνησε ο αιματηρός εμφύλιος στη Συρία, ο οποίος στο διάβα του χρόνου μετατράπηκε σε καταστροφικό πόλεμο, που προξένησε ένα άνευ προηγουμένου προσφυγικό κύμα. Στις γειτονικές χώρες οι προσωρινοί καταυλισμοί με σκηνές έχουν δώσει τη θέση τους σε πρόχειρα αλλά πιο στιβαρά παραπήγματα, τα οποία είναι πλέον το «σπίτι» εκατομμυρίων προσφύγων. Μια ολόκληρη γενιά έχει γεννηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια μακριά από την πατρίδα και χωρίς την ελπίδα ότι θα μπορέσει να επιστρέψει σύντομα στη γενέτειρα των γονιών του. Μόνο στον καταυλισμό Ζατάαρι της Ιορδανίας, όπου φιλοξενούνται 85.000 άτομα και έχει μετατραπεί στην τέταρτη μεγαλύτερη «πόλη» της χώρας, γεννιούνται από το 2012 κάθε εβδομάδα 50 έως 80 παιδιά.
Η Συρία είχε πληθυσμό περίπου 23 εκατομμύρια πριν από την έναρξη των συγκρούσεων, οι οποίες ξεκίνησαν ως καθυστερημένη έκφανση της Αραβικής Ανοιξης και σήμερα, πέντε χρόνια μετά, μαίνονται στο κουφάρι τής άλλοτε ευημερούσας χώρας, κάτω από τη βαριά σκιά του Ισλαμικού Κράτους. Εκτοτε, περισσότεροι από 270.000 είναι οι νεκροί, 13,5 εκατομμύρια έχουν πληγεί ή εκτοπιστεί από τον πόλεμο και 4,7 εκατομμύρια έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα τους αναζητώντας τη σωτηρία από τις σφαίρες και τις βόμβες που ισοπεδώνουν καθημερινά τη Συρία. «Ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων για μία μόνο σύγκρουση σε μια γενιά», λέει η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Σήμερα ζουν περίπου 2 – 2,5 εκατομμύρια Σύροι στην Τουρκία, άλλοι 1,2 εκατομμύρια «φιλοξενούνται» στον Λίβανο, όπου οι συνθήκες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι δραματικές και τα δύο τρίτα ζουν σε κατάσταση «ακραίας φτώχειας».
Πάνω από ένα εκατομμύριο
Στην Ιορδανία έχουν καταγραφεί 630.000, αλλά οι Αρχές πιστεύουν ότι ο πραγματικός αριθμός προσφύγων ξεπερνά το ένα εκατομμύριο. Στο μεταξύ, 225.000 Σύροι έχουν καταφύγει στο Ιράκ και 137.000 στην Αίγυπτο. Και δεν φαίνεται να υπάρχει τέλος σε αυτή την πένθιμη «πομπή» προσφύγων που ψάχνουν καταφύγιο μακριά από τη Συρία, η οποία έχει γίνει «φυλακή» για περισσότερους από 450.000, που ζουν πολιορκημένοι στη χώρα τους. Τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα για τα τουλάχιστον 250.000 παιδιά που προσπαθούν να επιβιώσουν υπό άγρια πολιορκία σε περιοχές της Συρίας, όπως αναφέρει η μη κυβερνητική οργάνωση Save the Children.
Οι διπλωματικές διαβουλεύσεις έχουν προσκρούσει σε αδιέξοδο πολλές φορές και η αισιοδοξία για τις νέες συνομιλίες στη Γενεύη παραμένει συγκρατημένη. Σε μια κίνηση, πάντως, που αλλάζει τους όρους του «παιχνιδιού», η Ρωσία ανακοίνωσε χθες ότι ξεκινά από σήμερα την απόσυρση των στρατιωτικών της δυνάμεων από τη Συρία, κρίνοντας ότι έχει ολοκληρώσει το στρατιωτικό σκέλος της επιχείρησής της, και πλέον θέλει να προσηλωθεί στις διπλωματικές προσπάθειες για την ειρήνευση στην πολύπαθη χώρα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απέφυγε να «αδειάσει» τον Μπασάρ Αλ Ασαντ, όπως φάνηκε και από την ανακοίνωση του Σύρου προέδρου, ο οποίος δήλωσε πως συμφώνησε με τη Μόσχα τον «περιορισμό των αεροπορικών δυνάμεων» της Ρωσίας. Επιπλέον, δεν υπάρχει ημερομηνία για την ολοκλήρωση της αποχώρησης, ενώ τμήμα των δυνάμεων θα παραμείνουν σε βάσεις στην επαρχία της Λατάκια.
Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα παραμένει ακόμη θολό. Ακόμη όμως κι αν κάποιος είχε ένα… μαγικό ραβδάκι και κατάφερνε να σταματήσει τον πόλεμο και να συμβιβάσει όλα τα αντικρουόμενα συμφέροντα στην περιοχή, η επιστροφή στην ομαλότητα -και άρα η επιστροφή των προσφύγων στην πατρίδα τους- δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πόλεμος που μαίνεται εδώ και πέντε χρόνια έχει γυρίσει την οικονομία της Συρίας τρεις δεκαετίες πίσω, καθώς οι υποδομές έχουν γίνει συντρίμμια, το 83% της χώρας δεν έχει ηλεκτρικό ρεύμα και τα συστήματα παιδείας και υγείας έχουν καταστραφεί.
