Γράφει ο Νίκος Αντωνιάδης
Ένα εκλεκτό τμήμα του Ελληνισμού ζούσε στα βόρεια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που αν και αποτελούσε μειωνότητα σύντομα κυριάρχησε στην οικονομική ζωή της περιοχής. Η οικονομική τους ανάκαμψη συνδυάστηκε με την πνευματική τους άνοδο, σημειώνοντας ύπαρξη 1401 σχολείων, αλλά και τυπογραφείων, περιοδικών, εφημερίδων, λέσχων και θεάτρων.
Το 1908 εκδηλώθηκε και επικράτησε το κίνημα των Νεότουρκων, που σύντομα έδειξε το σκληρό εθνικιστικό του πρόσωπο, δημιουργώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμού της περιοχής. Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, οι τούρκοι εθνικιστές υπό την ηγεσία του Κεμάλ Ατατούρκ είχαν πλέον όλο το πεδίο ανοιχτό μπροστά τους για να εξολοθρεύσουν τους Ελληνοπόντιους.
Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι κρεμάλες, οι πυρπολήσεις των χωριών, οι βιασμοί, οι δολοφονίες ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να ανέβουν στα βουνά οργανώνοντας αντάρτικο για την προστασία του αμάχου πληθυσμού. Στις πόλεις του Πόντου στήνονται τα διαβόητα έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που καταδικάζουν και εκτελούν την ηγεσία του ποντιακού ελληνισμού, κάνοντας φανερό πως το τέλος του Πόντου πλησιάζει.
Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οι Ελληνοπόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000.
Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, καταφεύγοντας στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήρθαν στην Ελλάδα.
Με μεγάλη καθυστέρηση, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα στις 24 Φεβρουαρίου 1994 την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.