Γράφει η Μαρία Αθανασιάδου, ψυχολόγος

Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου ηλικίας έχουμε να αντιμετωπίσουμε «αγωνίες» και φοβίες, οι οποίες μοιάζουν να λειτουργούν ως ένα μέσο προστασίας και έκφρασης μας σε στρεσογόνες καταστάσεις. Η διαφορά, όμως, με τα παιδιά είναι ότι δεν διαθέτουν τα απαραίτητα φίλτρα και τις κατάλληλες άμυνες, για να διαχειριστούν το άγχος, που τους προκαλείται από τους έντονους φόβους και για αυτόν τον λόγο μπλοκάρουν πάρα πολύ και βρίσκονται συνέχεια σε εγρήγορση.

Οι Φόβοι είναι συνηθισμένοι ….

Τα παιδιά μεταξύ 6 και 12 ετών αντιμετωπίζουν πολλούς φόβους και ανησυχίες, που δεν αποτελούν απειλή για το μεγάλωμα τους απαραίτητα. Ο πιο συνηθισμένος φόβος είναι η παραμονή τους στο σκοτάδι. Επίσης, ένας άλλος συνηθισμένος φόβος είναι η επαφή τους με τα ζώα, όπως όταν βλέπουν ένα μεγάλο σκυλί να γαυγίζει έντονα. Έχει παρατηρηθεί, ότι το μεγάλο ύψος και οι κεραυνοί είναι στρεσογόνα ερεθίσματα, όπως και οι «κλέφτες» ή οι «απαγωγείς». Εάν έχει βιωθεί στην οικογένεια πένθος, ο θάνατος μπορεί να αποτελέσει φόβος ή γενικότερα οι ασθένειες.

Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι Φόβοι ανάλογα με την ηλικία ενός παιδιού;

Βρέφος-2 ετών: έντονοι θόρυβοι, οι άγνωστοι άνθρωποι, η απομάκρυνση από τους γονείς, μεγάλα αντικείμενα

3-6 ετών: φιγούρες πλασμένες από την φαντασία τους, όπως τα φαντάσματα, τα τέρατα, υπερφυσικά όντα, το σκοτάδι, το να κοιμούνται μόνα τους, οι κεραυνοί.

7-16 ετών: πιο ρεαλιστικοί φόβοι, όπως οι τραυματισμοί, η έκθεση στο σχολείο, η υγεία, ο γιατρός και το νοσοκομείο, ο θάνατος, οι σεισμοί.

Οι Φοβίες είναι επώδυνες ….

Μερικές φορές οι φόβοι μπορεί να γίνουν πολύ έντονοι και επίμονοι. Τότε είναι που μετατρέπονται σε φοβίες. Οι φοβίες είναι οι λεγόμενοι φόβοι, που δεν προκαλούνται από ερεθίσματα, τα οποία αντιστοιχούν να προκαλέσουν μεγάλη ανησυχία στο παιδί. Αυτές είναι ικανές να αποσυντονίσουν το παιδί στην καθημερινότητα του και να του μειώσουν τα επίπεδα λειτουργικότητας του. Είναι επώδυνες και βασανιστικές. Για παράδειγμα, ένα 6 χρονο παιδί που έχει φοβία απέναντι στα σκυλιά, μπορεί να παθαίνει πανικό όταν έρχεται αντιμέτωπο με αυτά και να αρνείται πεισματικά να βγει από το σπίτι και να φύγει από την αγκαλιά του γονιού. Όπως, επίσης, όταν ένα παιδί έχει μεγάλη φοβία στο σκοτάδι, ενδεχομένως να μην μπορεί να κοιμηθεί μόνο του στο δωμάτιο και να επιμένει να κοιμάται μαζί με τους γονείς του.

Οι Φοβίες αντιμετωπίζονται!!!

Δεν χρειάζεται να απελπιζόμαστε, όταν το παιδί μας έχει αποκτήσει κάποια φοβία. Στις περισσότερες περιπτώσεις η φοβία δεν είναι απαραίτητα ένδειξη κάποιας ψυχικής ασθένειας. Παρόλ’ αυτά, όταν δούμε ότι επιμένει και ταλαιπωρεί πολύ το παιδί μας, θα ήταν βοηθητικό και συνετό να επισκεφθούμε μαζί του έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Μία αρκετά συνηθισμένη προσέγγιση ειδικού αφορά αρχικά την κατανόηση της φοβίας. Για ποιον λόγο επιμένει τόσο πολύ και αν συντρέχουν και άλλοι εξωγενείς περιβαλλοντικοί λόγοι. Κατά δεύτερον, ο ειδικός θα καθοδηγήσει τους γονείς πώς να το βοηθήσουν να έρχεται το παιδί τους σιγά σιγά και προστατευμένα σε επαφή με το «φοβικό ερέθισμα» κάνοντας το παράλληλα να αισθάνεται την απαιτούμενη ασφάλεια.

Τι είναι καλό να κάνουν οι Γονείς;

Επικοινωνήστε με το παιδί σας: Δώστε του το περιθώριο να μιλήσει για τους φόβους του, χωρίς ντροπή και ενοχή. Εξηγήστε του, ότι είναι φυσιολογικοί, ότι πολλά παιδιά τους αντιμετωπίζουν και δώστε του την ξεκάθαρη υποστήριξη σας να τους διαχειριστεί.
Μην υποτιμήσετε ή φέρετε σε δύσκολη θέση το παιδί για τις φοβίες που έχει, ειδικά μπροστά σε συνομηλίκους του.

Μην υποχρεώσετε εξαναγκαστικά το παιδί σας να είναι γενναίο: Πρέπει να αποδεχθείτε το γεγονός, ότι χρειάζεται χρόνος για να αντιμετωπιστούν οι φόβοι ή οι φοβίες. Μπορείτε να το ενθαρρύνετε να έρθει σταδιακά σε επαφή με το φοβικό ερέθισμα, όχι όμως να το εξαναγκάσετε απότομα και βιαστικά να το πετύχει. Δεν είναι θέμα θάρρους, αλλά υπομονής και επιμονής να το βοηθήσετε να καταλάβει, πως δεν απειλείται από κανέναν και τίποτα και πως αυτό έχει τον έλεγχο του εαυτού του.