Για μια ακόμα Τρίτη, το απόγευμα της 22ης Μαΐου βρεθήκαμε στον φιλόξενο χώρο του Παγκόσμιου Πολιτιστικού Ιδρύματος Ελληνισμού της Διασποράς-Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου». Αυτή τη φορά για την τέταρτη διάλεξη που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Creative Europe της Ε.Ε. “Risk Change: Respect the Mobility of Human Life”, με γενικό θέμα: «Τέχνη, Τεχνολογία, Σύνορα και Μετανάστευση», στο οποίο συμμετέχει και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εισηγήτρια στο εργαστήριο ήταν η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Όλγα Λαφαζάνη. Η ομιλία της είχε τίτλο «Το προσφυγικό στρατόπεδο σαν μια τεχνολογία ελέγχου στον χώρο και στον χρόνο: εμπειρίες από την Ελλάδα».
Η Δρ. Λαφαζάνη προσέγγισε τα προσφυγικά στρατόπεδα από ιστορική και θεσμική σκοπιά. Στην ανάλυση της προσπάθησε να αντικρούσει εκείνες τις θεωρητικές αναφορές που τα κατανοούν μόνο ως χώρους κυριαρχίας και εξαίρεσης από την έννομη τάξη. Αντίθετα, προσπάθησε να αναδείξει το ζήτημα των πολλαπλών και ποικίλων αντιστάσεων των εγκλείστων, οι οποίες συνεπιδρούν και συνδιαμορφώνουν το καθεστώς της διαβίωσης τους εντός των στρατοπέδων, αλλά και το νομικοπολιτικό καθεστώς τους γενικότερα.
Στην ιστορική της επισκόπηση μας παρουσίασε την διαδρομή των στρατοπέδων, όπως αυτή διαγράφηκε στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέχρι τις μέρες μας. Η ανάλυση της συνοδεύτηκε από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τους χώρους των στρατοπέδων, των καταυλισμών και των hot–spot που διαμένουν οι πρόσφυγες. Αυτό στο οποίο επέμεινε ήταν η συσχέτιση της μορφής και της οργάνωσης των στρατοπέδων με το εκάστοτε κυρίαρχο κοινωνικό-πολιτικό καθεστώς. Όπως επισήμανε χαρακτηριστικά, «το νόημα και η μορφή των camps λειτουργεί μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια, σε διαλεκτική σχέση με την κοινωνία».
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, βασικό συμπέρασμα της παρουσίασης της ήταν η ανάγκη να κατανοήσουμε τα στρατόπεδα όχι με έναν ανιστορικό και ακοινωνικό τρόπο, αλλά εστιάζοντας στις συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και δίνοντας βάρος στις πράξεις αντίστασης και δημιουργίας των προσφύγων μέσα σε αυτά.
Αμέσως μετά, ακολούθησε μια πλούσια και ζωντανή συζήτηση με σχόλια, κριτικές παρατηρήσεις και ερωτήματα να εναλλάσσονται και να θίγουν κρίσιμα ζητήματα σε σχέση με το περιεχόμενο της εισήγησης, αλλά και το προσφυγικό-μεταναστευτικό φαινόμενο γενικότερα.
Με την παρούσα τέταρτη ομιλία, κλείνει ο πρώτος κύκλος των διαλέξεων και εργαστηρίων που διενεργούνται στο πλαίσιο του ανωτέρω προγράμματος. Θα ακολουθήσει και δεύτερος κύκλος δημόσιων ομιλιών και εργαστηρίων το Φθινόπωρο, πάνω στο ζήτημα της μετανάστευσης, της τεχνολογίας και των συνόρων. Για τον ακριβή χρόνο και τόπο της διεξαγωγής τους θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση.
