Ο σύγχρονος άνθρωπος εξαιτίας των πολλών προβλημάτων που έχει να αντιμετωπίσει πολλές φορές αντιμετωπίζει ψυχολογικά νοσήματα. Οι περισσότεροι, ζητώντας άμεσες λύσεις ή έχοντας πιθανώς προκαταλήψεις για το επάγγελμα του ψυχολόγου, αναζητούν λύσεις στην ψυχιατρική. Η ανακάλυψη των σύγχρονων ψυχοφαρμάκων, από την δεκαετία του 1950, θεωρήθηκε μία μεγάλη επανάσταση που συντέλεσε στον έλεγχο της συμπτωματολογίας σοβαρών ψυχικών διαταραχών, στην ανακούφιση από τα συνήθη συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, καθώς των «ελασσόνων» ψυχικών διαταραχών.
Τα χάπια της ψυχιατρικής έχουν γίνει μεγάλο ζήτημα στις μέρες μας, καθώς συχνά αναφέρονται οι ανεπιθύμητες παρενέργειες τους και η τάση εθισμού του ατόμου σε αυτά. Παρακάτω γίνεται μία συνοπτική αναφορά των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται και τι ακριβώς συμβαίνει με αυτά.
Αγχολυτικά
Στην ιατρική ο επιστημονικός τους όρος είναι βενζοδιαζεπίνες και είναι τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα από γιατρούς όλων των ειδικοτήτων. Ο κύριος ρόλος τους είναι η μείωση του άγχους που συνήθως συνοδεύει και άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως π.χ. κατάθλιψη, αγχώδεις καταστάσεις, φοβίες κ.λπ. Επίσης, η μείωση του άγχους επηρεάζει θετικά τις περισσότερες ασθένειες, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται και από άλλους ιατρούς. Αυτά δρουν κυρίως στον εγκέφαλο και οι παρενέργειές τους είναι σπάνιες και συνήθως λιγότερες και ελαφρύτερες από άλλων φαρμάκων της γενικής ιατρικής. Ο κύριος κίνδυνος από τη χρήση τους είναι η κατάχρηση, που μπορεί να επιφέρει εθισμό και εξάρτηση από αυτά. Ωστόσο αν χορηγούνται και διακοπούν με τον σωστό τρόπο από τον ψυχίατρο μπορεί να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος. Αξιοσημείωτα, αν η μείωση της δόσης των αγχολυτικών γίνεται σταδιακά και όχι απότομα αποφεύγονται τα συμπτώματα στέρησης.
Αντικαταθλιπτικά
Τα αντικαταθλιπτικά αποτελούν τη θεραπεία της κατάθλιψης, που στις μέρες μας είναι μία από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές. Τα αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς εστιάζουν τη δράση τους στο καταθλιπτικό συναίσθημα, εμφανίζοντας ελάχιστες παρενέργειες. Τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι εθιστικά για τον οργανισμό και επομένως δεν υπάρχει πιθανότητα εξάρτησης. Όταν τα αντικαταθλιπτικά χορηγούνται σωστά επαναφέρουν τη χαμένη ενεργητικότητα ενώ όταν τα άτομα έχουν τάσεις αυτοκτονίας, «σώζουν ζωές». Ωστόσο θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα δεν κάνουν αυτόματα κανέναν χαρούμενο και χορηγούνται μόνο σε περίπτωση ψυχικής πάθησης. Η χρήση τους χωρίς την παρουσία ψυχικής νόσου θα μπορούσε να έχει επικίνδυνες καταστάσεις.
Αντιψυχωτικά (νευροληπτικά)
Τα συγκεκριμένα φάρμακα χορηγούνται σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές όπως στη σχιζοφρένεια, στη μανιοκατάθλιψη κ.λπ. Σήμερα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της ψυχώσεως χωρίς να επηρεάζουν τον υπόλοιπο οργανισμό. Τα αντιψυχωτικά βελτιώνουν τη συμπεριφορά του ασθενούς, κάποιες φορές συμβαίνει σε τέτοιο βαθμό ώστε δεν διαφέρουν από τους ανθρώπους δεν έχουν κάποια ψυχολογική πάθηση. Η αντίληψη κάποιων ότι «τρελαίνουν τον άνθρωπο» δεν ισχύει όταν η χορήγηση γίνεται όταν πρέπει και στο βαθμό που χρειάζεται.
Αντιεπιληπτικά
Τα αντιεπιληπτικά χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της επιληψίας, αλλά μαζί με το λίθιο και άλλο σταθεροποιητικά διάθεσης χρησιμοποιούνται για να σταθεροποιήσουν τα συναισθήματα στις ψυχώσεις, και να κατασταλούν τις διαταραχές συμπεριφοράς κ.λπ. Ούτε αυτά τα φάρμακα σήμερα, παρουσιάζουν σημαντικές παρενέργειες και δεν προκαλούν εθισμό.
Υπναγωγά
Τα υπναγωγά χορηγούνται στις περιπτώσεις αϋπνίας. Τα φάρμακα αυτά πρέπει να χορηγούνται με προσοχή και για μικρό χρονικό διάστημα, επειδή ανήκουν στην ίδια φαρμακευτική κατηγορία με τα αγχολυτικά και μπορεί να προκαλέσουν εθισμό και εξάρτηση. Πρέπει βέβαια να τονισθεί ότι η αϋπνία δεν αποτελεί αυτόνομη νόσο, αλλά σύμπτωμα κάποιας ευρύτερης ψυχικής διαταραχής όπως άγχος κ.ά. Επομένως, σε περιπτώσεις αϋπνία πρέπει να απευθυνθεί κανείς σε κάποιο ψυχίατρο ή ψυχολόγο για αντιμετωπιστεί η αιτία της αϋπνίας, χωρίς να γίνεται ανεξέλεγκτη χρήση υπναγωγών φαρμάκων που πιθανόν θα επιδεινώσουν το πρόβλημα.
Συμπερασματικά, τα ψυχοφάρμακα βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής αλλά δεν αποτελούν πανάκεια στα ψυχικά νοσήματα για τα οποία θα πρέπει να γίνει μία μεγαλύτερη ανάλυση από τον ψυχίατρο ή από ψυχολόγο. Τα φάρμακα είναι μία άμεση λύση αλλά από μόνα τους δεν μπορούν να «κάνουν καλά» κανέναν!!!
Στην σκληρή πραγματικότητα, πολλοί ψυχίατροι κάνουν διάγνωση των ασθενειών βασισμένοι στο «Εγχειρίδιο Διάγνωσης και Στατιστικής Ψυχικών Ασθενειών» (DMS– IV) ακόμα και σε περιπτώσεις που τα άτομα δεν νοσούν πραγματικά. Οι διαγνώσεις αυτές και η χορήγηση φαρμάκων, χωρίς περαιτέρω ψυχολογική εξέταση του ασθενούς βολεύει πολλούς ψυχίατρους αφού έχουν κέρδη από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Χαρακτηριστικά, αν και το 1992 ένα φάρμακο ερευνούταν για 2 χρόνια πριν κυκλοφορήσει στον κόσμο το 1996 άλλαξε ο νόμος και ο πειραματικός έλεγχος των νέων φαρμάκων μειώθηκε σε 6 μήνες, καθώς μεγαλύτερο ήταν το ενδιαφέρον για το κέρδος. Παράλληλα, η μειωμένη ενημέρωση, η άγνοια ή η αδιαφορία του ασθενούς και η αναζήτηση μία γρήγορης λύσης βρίσκει συχνά σύμφωνους τους ασθενείς με την χρήση μόνο των φαρμάκων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους.
Τα ψυχοτρόπα φαρμάκα έχουν παρενέργειες όπως όλα τα φάρμακα, αλλά η κυριότερη και πιο συχνή είναι βάσει στατιστικών είναι άμεση σύνδεση αυτών με περιστατικά αυτοχειρίες.Στην Αμερική, αναφέρεται ότι ο μίσος πληθυσμός που έκανε απόπειρα αυτοκτονίας έκανε χρήση τέτοιων φαρμάκων, χωρίς να έχει κάποιο προηγούμενο ιστορικό αυτοκτονικού ιδεασμού και το ποσοστό των αυτοκτονιών είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό των ανθρωποκτονιών. Έπειτα, η χρήση αυτών των φαρμάκων πρέπει να γίνεται όταν πραγματικά είναι απαραίτητα διαφορετικά μπορεί να αποτελέσουν έναν.
φαύλο κύκλο», όπου μπορεί ένα φάρμακο να μην έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα μετά από ένα χρονικό διάστημα και να χρειάζεται κάτι πιο «δυνατό» ή ένα χάπι να έχει μία ανεπιθύμητη παρενέργεια, η οποία θα αντιμετωπισθεί με την χρήση κάποιου άλλο φαρμάκου κ.ο.κ.
Ράνια