Το Facebook, από το 2004, έχει καταστεί η μεγαλύτερη κοινωνική διαδικτυακή πλατφόρμα, προσφέροντας σε εκατομμύρια χρήστες, παγκοσμίως, ένα «χώρο» για καθημερινή επικοιιωνία και αλληλεπίδραση, συμπεριλαμβανομένων του ανεβάσματος εικόνων, του μοιράσματος άρθρων και των σχολιασμών τους, την αλληλεπίδραση μέσα από ομάδες ή τη συνομιλία με άλλους χρήστες. Φαίνεται επίσης, πως τα νεότερα άτομα, περνάνε περισσότερο χρόνο στο Facebook, αναζητώντας την προβολή και την αποδοχή, στα του προφίλ τους, από τους άλλους. Στο παρόν άρθρο αναλύονται οι λόγοι που συμβαίνει αυτό και την επικινδυνότητα που μπορεί να έχει για τους νέους.
Κοινωνική Σύγκριση και Εξελικτική ψυχολογία
Πώς μπορούμε όμως να αποδώσουμε αυτή την αυξημένη κινητικότητα στα άτομα νεαρής ηλικίας; Σε πρόσφατη μελέτη οι Ozimek & Bierhoff (2016), χρησιμοποίησαν την θεωρία της Κοινωνικής Σύγκρισης (Festinger, 1954), υπό την σκοπιά της εξελικτικής ψυχολογίας, για την ερμηνεία αυτού του φαινομένου.
Οι κοινωνικές συγκρίσεις βασίζονται στην παρατήρηση των άλλων. Συχνά συμβαίνουν στους τομείς της επιτυχίας, των διαπροσωπικών σχέσεων και της υγείας, εξυπηρετώντας την μείωση της υποκειμενικής αβεβαιότητας σε σχέση με τα επιτεύγματα, τις απόψεις, τις αξίες και τα προβλήματα. Επιπλέον οι κοινωνικές συγκρούσεις, έχουν επιπτώσεις στην αυτοαξιολόγηση και μπορεί να σχετίζονται, είτε με θετικά ή με αρνητικά συναισθήματα.
Όσον αφορά το Facebook, έχει φανεί ότι τα άτομα που συγκρίνονται συχνά με άλλους, έχουν την τάση να έρχονται στο συμπέρασμα ότι είναι σχετικά χειρότερα από το συγκρινόμενο πρόσωπο. Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων στο γεγονός, ότι οι χρήστες δίνουν έμφαση στα θετικά χαρακτηριστικά τους, τα οποία και ανεβάζουν στα προφίλ τους. Έτσι, οι παραλήπτες μπορούν να συμπεράνουν από την σύγκριση, ότι είναι λιγότερο «τέλειοι» από άλλους χρήστες. Το πώς αυτό μπορεί αιτιολογήσει την ηλικιακή τάση, εξηγείται από τη Εξελικτική Ψυχολογία.
Η Εξελικτική Ψυχολογία, που βασίζεται στη Δαρβινική θεωρία περί φυσικής και σεξουαλικής επιλογής, έχει εφαρμοστεί για την συμπεριφορά στο διαδίκτυο, καταλήγοντας σε 4 τομείς: τον ανταγωισμό για το ζευγάρωμα και την σεξουαλική πράξη, τη συγγένεια, την κοινωνική ανταλλαγή και την διαχείριση προσωπικών πληροφοριών.
Υπό αυτό το πρίσμα, η κοινωνική σύγκριση είναι χρήσιμη στο Facebook για την συλλογή πληροφοριών, σχετικά με τους ανταγωνιστές. Και καθώς το ζευγάρωμα, συμβαίνει στο πλαίσιο του σεξουαλικού ανταγωνισμού, είναι σημαντικό να εκπληρώνονται οι προσδοκίες των πιθανών συντρόφων και να συμπεραίνονται οι πληροφορίες σχετικά με τη δική τους θέση, έναντι των ανταγωνιστών, αναφορικά με τις διαστάσεις, οι οποίες αξιολογούνται θετικά από πιθανούς συντρόφους.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η γνωστική επεξεργασία, πίσω από τους μηχανισμούς του ζευγαρώματος, είναι στην ακμή τους σε νεαρή ηλικία, μπορεί να ερμηνευτεί αυτή η μείωση με τη ηλικία, βάση της μείωσης της εξελικτικής πίεσης. Ποιες είναι όμως αυτές οι συμπεριφορές των νεαρών ατόμων και τί κινδύνους έχει;
Όπως έχει παρατηρηθεί, τα κορίτσια είναι πιο επιρρεπή στο να δημοσιεύουν, να μοιράζονται και να σχολιάζουν προκλητικές φωτογραφίες, selfie στις περισσότερες περιπτώσεις, που προωθούν την πράξη ερωτικών σωμάτων, με στόχο την «αποπλάνηση», σε αντίθεση με τα αγόρια που επιχειρούν να αναδείξουν τους μυς τους και τα αθλητικά κορμιά, θεωρώντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πέσουν θύματα παρενόχλησης και πορνογραφίας, μέσω αυτών.
Πέραν όμως των σεξουαλικών κινδύνων που διατρέχουν τα νεαρά άτομα, μέσω της συχνής χρήσης του Facebook και της διαδικασίας της σύγκρισης, φαίνεται να επηρεάζει, κυρίως για τις νέες, στον βαθμό που αφορά την αρνητική εικόνα του σώματος και μια χαμηλότερη εκτίμηση της γενικής φυσικής αυτοεκτίμησης.
Έτσι οι συνέπειες τελικά περνάνε πέρα από μια πιθανή έκθεση σε σεξουαλικά αρπακτικά, στην πρόκληση αλλαγών στην εικόνα του σώματος και του πώς οι νέοι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, με αποτέλεσμα διατροφικές και άλλες διαταραχές.
