«Ελευθερία είναι… ο αέρας και δεν μπορούμε χωρίς αυτόν, τον αναπνέουμε χωρίς να τον παρατηρούμε ώσπου να έρθει η ώρα, που θα τον στερηθούμε, και θα νιώσουμε πως πεθαίνουμε.»

«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι σε όλη την ιστορία η ελευθερία θεωρείται τόσο πολύτιμη ώστε κάποια άτομα προτίμησαν τον θάνατο αντί μιας ζωής όπου αυτή θα έλειπε. «Είναι η ζωή τόσο αγαπητή, και η ειρήνη τόσο γλυκιά, ώστε να εξαγοραστεί στο τίμημα των αλυσίδων και της σκλαβιάς… …δώσε μου την ελευθερία μου αλλιώς δώσε μου θάνατο!» Ο Samuel Sharpe, ηγέτης της επανάστασης των σκλάβων στην Τζαμάικα αντιμέτωπος με την καταδίκη σε εκτέλεση το 1831 είπε αυτά τα αθάνατα λόγια «Προτιμώ να πεθάνω στην κρεμάλα… …απ’ το να ζώ στην σκλαβιά.»

Κι όμως η ελευθερία πλέον δεν θεωρείται, όπως την αναφέρει και ο Henrik Ibsen ως ο πολυτιμότερος θησαυρός μας. Όπως η ηρωική κραυγή «Ελευθερία ή θάνατος» αντικαταστάθηκε με αυτό που ο Aldous Huxley περιγράφει ως «η κραυγή «Δώσε μου τηλεόραση και χάρμπουγκερς, και μη με βασανίζεις με τις ευθύνες της ελευθερίας».

Αντί να εκτιμούμε τις ελευθερίες μας πολλοί από εμάς πρόθυμα τις απαρνούμαστε στην υπόσχεση κάποιας ασφάλειας, υλικών ανέσεων ή μια ευκολία στην ζωή μας. Μα αυτή η συναλλαγή αποδεικνύεται να είναι κακή διαπραγμάτευση γιατί ως άνθρωποι δεν μπορούμε να προοδεύσουμε στην ασφάλεια μιας έγκλειστης ζωής αλλά υποφέρουμε όπως και τα ζώα. Επιπλέον, η ελευθερία είναι αναγκαία και όχι προαιρετική συνθήκη σε μια επιτυχημένη κοινωνία. Χρειαζόμαστε ελευθερία για να εξασφαλίσουμε τα απαραίτητα προς επιβίωση, χρειαζόμαστε ελευθερία για να έχουμε την δημιουργικότητα να ωθήσουμε τον πολιτισμό προς τα εμπρός, και χρειαζόμαστε ελευθερία για να προωθήσουμε την εθελοντική κοινωνική συνεργασία που εξασφαλίζει μια κοινωνία ειρηνική και προοδευτική. «η φτώχεια αυξάνει στον βαθμό όπου η ελευθερία υποχωρεί σε όλο τον κόσμο, …και το ανάποδο».

Σε αυτό το βίντεο θα παρέχουμε μια «αμυντική ελευθερία» για να αντιμετωπίσουμε την αυταρέσκεια που πολλοί έχουν σε σχέση με την αξία που προάγει στη ζωή. Για να το πετύχουμε θα χρησιμοποιήσουμε την τεχνική της ανάλυσης του αντίθετου ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα το αντικείμενο που εξετάζουμε. Και τι είναι το αντίθετο μιας κοινωνίας βασισμένης στην ελευθερία; Είναι μια κοινωνία βασισμένη στην χρήση βίας.

«Δεν το βλέπετε ότι υπάρχουν μόνο δυο πεποιθήσεις στον κόσμο για τον άνθρωπο; ότι υπάρχουν μόνο δυο πλευρές στις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να τοποθετηθεί; Είστε υπέρ ενός ελεύθερου κόσμου, ή ενός κόσμου κάτω από εξουσία; Πιστεύετε στην βία, ή στέκεστε υπέρ των σταθερών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ατόμου;»

Η βία που ασκείται αμυντικά για να αποκρούσει την απειλή εναντίων ενός ατόμου ή της ιδιοκτησίας του, είναι αναγνωρισμένη σχεδόν καθολικά ως αναγκαία και δικαιολογημένη. Αλλά στον σύγχρονο κόσμο οι περισσότεροι αποδέχονται μια επιπλέον μορφή βίας ως απαραίτητη. Αναφέρομαι στην βία εξαναγκασμού που ασκεί η κεντρική εξουσία ώστε να εξασφαλίσει διευρυμένο έλεγχο της κοινωνίας. Όμως σε αντίθεση με την αμυντική χρήση βίας, δεν υπάρχει κανένα είδος καθολικής συμφωνίας για το αν η βία της κεντρικής εξουσίας είναι απαραίτητη, δικαιολογημένη, ή έστω αν συνεισφέρει, αντί να εξαναγκάζει, την τάξη σε μια ευδοκιμούσα κοινωνία.

Κάποιοι προτείνουν ότι τα τεράστια κεντρικά κράτη που κυριαρχούν στον κόσμο είναι παρασιτικά και προορίζονται να καταστρέψουν τις κοινωνίες που λειτουργούν ως ξενιστές. Ο βρετανός φιλόσοφος του 19ου αιώνα Auberon Herbert ήταν ένας απ’ αυτούς που αντιτάχθηκε στην ανεξέλεγκτη χρήσης βίας των σύγχρονων κυβερνήσεων. Αν μια εξαναγκαστική κυβέρνηση πρέπει έστω και να υπάρχει, τότε όπως και πολλοί άλλοι στον καιρό του, ο Herbert πίστευε πως πρέπει να είναι πιο αποκεντρωμένες, να λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο και πως ο μόνος ρόλος τέτοιων κυβερνήσεων θα έπρεπε να είναι η προστασία του ατόμου εναντίων επιθέσεων σε αυτόν ή την περιουσία του. Και πέρα απ’ αυτά η κυβερνητική βία δεν έχει θέση σε έναν ελεύθερο κόσμο. «Αυτή είναι η μια και μοναδική δίκαιη χρήση βίας – βία για την υπεράσπιση των βασικών δικαιωμάτων της ελευθερίας.» Ένας απ’ τους λόγους του για αυτήν την πεποίθηση είναι πως εφ’ όσον επιτρέψεις την κυβέρνηση να ασκεί βία για λόγους άλλους απ’ την υπεράσπιση της ελευθερίας τότε μια πληθώρα επικίνδυνων προβλημάτων ακολουθούν.

«Ο πραγματικός κίνδυνος ξεκινά όταν ένα σώμα ατόμων, κεντρικά ή τοπικά κατέχουν δυνάμεις που υπερβαίνουν αυτές του ατόμου. Τότε προετοιμαζόμαστε για μια εξαιρετική πηγή καταπίεσης, από την οποία, καθώς κυλάει ο χρόνος, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να δραπετεύσεις.»

Ο πρώτος κίνδυνος που ενέχει στο να επιτρέπουμε την κυβέρνηση να μας ελέγχει με βία, είναι πως, όπως σε κάθε επάγγελμα, η πολιτική ελκύει έναν συγκεκριμένο τύπο προσωπικότητας. Είναι παρηγοριά να πιστεύεις πως αυτοί που πολιτεύονται είναι οι καλύτεροι ανάμεσά μας. Και πως το εκλογικό σύστημα εμποδίζει τους μεγαλομανείς απ’ το να αποκτούν εξουσία. Αλλά τα μαθήματα της ιστορίας μας δείχνουν κάτι άλλο. Όπως οι σκόροι στην φλόγα, οι κεντρικές κυβερνήσεις προσελκύουν αυταρχικές και ναρκισσιστικές προσωπικότητες που θεωρούν ότι ξέρουν καλύτερα απ’ όλους μας και που βιώνουν ελάχιστη μετάνοια ή ενοχή όταν χειραγωγούν, εξαπατούν, ψεύδονται ή ασκούν βία για να διαμορφώσουν την κοινωνία με οποιονδήποτε τρόπο τους ευχαριστεί. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στον σύγχρονο κόσμο όταν σχεδόν όλοι οι πολιτικοί υπόσχονται πως θα χρησιμοποιήσουν την δύναμη του κράτους για να ξαναχτίσουν τον κόσμο κατ’ εικόνα τους. Ενώ σπάνιοι έως ανύπαρκτοι είναι αυτοί που πολιτεύονται για να κάνουν στην άκρη και να επιτρέψουν στο άτομο το δικαίωμα να είναι ελεύθερο. Ο Auberon Herbert υπηρέτησε ως υψηλόβαθμο στέλεχος της βρετανικής βουλής για σχεδόν δέκα χρόνια. Και όπως έγραψε «Είδα ότι καμιά οδηγία, ή όριο ή ρύθμιση αξιών υπήρξε στον ανταγωνισμό πολιτικού εναντίων πολιτικού, όμως σχεδόν όλες οι καρδιές ήταν γεμάτες με τον αρχαίο πόθο της διαφθοράς… την κατοχή αυτού του κακού προσποιητού δώρου της εξουσίας, και να το χρησιμοποιούν κατά το δικό τους φαντασιακό συμφέρον – χωρίς αμφισβήτηση, χωρίς ενδοιασμό – εναντίων των συνανθρώπων τους.»

Άλλο ένα πρόβλημα με μια κυβέρνηση που έχει την εξουσία να ασκεί βία στην κοινωνία είναι ότι τελικά γίνεται πρακτικά αδύνατον να μπορείς να καθορίσεις τα όρια αυτής της εξουσίας. «Αν είναι δίκαιο να ασκείς απεριόριστη εξουσία ώστε να πάρεις το 1/10 της περιουσίας κάποιου, είναι επίσης δίκαιο να πάρεις την μισή, ή ολόκληρη την περιουσία; Αν δεν είναι δίκαιο να πάρεις την μισή, που βρίσκεται το μαγικό, αδιευκρίνιστo σημείο όπου το δίκαιο ξαφνικά γίνετε άδικο; Αν είναι δίκαιο να περιορίσεις την ανθρώπινη λογική…προς μια κατεύθυνση, είναι δίκαιο να την περιορίσεις σε μισή ντουζίνα ή σε μια ντουζίνα διαφορετικές κατευθύνσεις; Ποιος μπορεί να πει; Είναι θέμα άποψης, γούστου, αισθητικής.»

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η λύση ώστε να φτάσεις σε κάποιου είδους, λογικής κοινής συναίνεσης σχετικά με τα όρια της πολιτικής δύναμης είναι να κωδικοποιήσεις αυτά τα όρια σε ένα συνταγματικό κείμενο. Εφ’ όσον ο σκοπός του συντάγματος είναι ο έλεγχος της κατάχρησης της εξουσίας. Αλλά όταν οι κεντρικές κυβερνήσεις κυριαρχούν πάνω σε εκατοντάδες εκατομμυρίων ανθρώπων γίνεται εξαιρετικά δύσκολο να καταφέρεις να εμποδίσεις αυτούς που έχουν πολιτική ισχύ απ’ το να παραβιάσουν τα συνταγματικά όρια μέσω παραπλανητικών στρατηγικών και σκοπών. Το αμερικάνικο σύνταγμα, για παράδειγμα, έχει καταντήσει απλώς λείψανο αφού γερουσιαστές, βουλευτές, πρόεδροι και δικαστές στήριξαν αμέτρητους νόμους που διακωμωδούν τις προθέσεις των ιδρυτών. Και όπως τα πρόσφατα γεγονότα δείχνουν οι μάζες εύκολα εξαπατώνται ώστε να αποδέχονται συνταγματικές εκπτώσεις εφ’ όσον δικαιολογούνται με επαρκή προπαγάνδα και αναφορές στην δημόσια τάξη, ασφάλεια και όπως λένε για το «κοινό συμφέρον».

«Η ανάγκη της σωτηρίας της ανθρωπότητας είναι σχεδόν πάντα η προσωπίδα της ανάγκης να την εξουσιάσουμε.» ή όπως επίσης παρατηρεί ο Albert Camus «Η ευημερία των ανθρώπων προπάντων, πάντοτε είναι το άλοθι των τυράννων.»

Αλλά ίσως το πιο ενοχλητικό πρόβλημα που προκύπτει, όταν η κοινωνία επιτρέπει την κυβέρνηση να ασκεί ανεξέλεγκτη βία, είναι ότι κάνοντάς το η κοινωνία ανάβει την σπίθα η οποία – όπως λέει ο ιστορικός Arnold Toynbee – «…ανάβει αργά αλλά σταθερά την φωτιά ενός καθολικού κράτους όπου εν ευθέτω χρόνω θα καταλήξει σε σκόνες και στάχτες.»

Αφού η πολιτική τείνει να ελκύει αυτούς που διψάνε για εξουσία και αφού η πολιτική εξουσία είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστεί, τότε όταν η κοινωνία βρεθεί κάτω απ’ την κυριαρχία μιας κεντρικής κυβέρνησης, αυτή η κυβέρνηση θα εξελιχθεί σε ένα σύστημα διαστάσεων «λεβιάθαν» το οποίο ως παράσιτο θα ρουφήξει όλη την ζωή απ’ την κοινωνία που κυβερνάει.

Ανακαλώντας την επισκόπηση της ιστορίας του Toynbee ο συγγραφέας Kirkpatrick Sale έγραψε «Ξανά και ξανά ο Toynbee δείχνει οτι οι πολιτισμοί ξεκινούν να παρακμάζουν αφού ενοποιούνται και συγκεντρώνονται κάτω από μία μεγάλης κλίμακας κυβέρνηση.» Για να εξελιχθεί μια κυβέρνηση σε τεράστιες διαστάσεις ο Herbert πιστεύει οτι οι μάζες πρέπει να μεταλλαχθούν σε αυτό που αποκαλεί «μηδενικά». Τα «μηδενικά» είναι άτομα που τους λείπει η αίσθηση της αυτονομίας, έχουν ελλιπή κριτική σκέψη και είναι ανίκανοι να έχουν θάρρος. Τα «μηδενικά» φοβούνται ή είναι ανίκανοι να σκεφτούν για τον εαυτό τους και έτσι υποτακτικά αναμασούν τα σλόγκαν των ΜΜΕ και σαν ρομπότ υπακούουν τις διαταγές των πολιτικών. Αυτές οι απάνθρωπες μη-υπάρξεις διαμορφώνονται με χρόνια κατήχησης στα κρατικά σχολεία. Δεκαετίες προπαγάνδας απ’ τα ΜΜΕ και την δημοφιλή κουλτούρα. Μια συνεχής έκθεση σε ένα μούδιασμα και σε ανόητους περισπασμούς. Το «μηδενικό» είναι ο άντρας ή η γυναίκα του οποίου το πνεύμα έχει διαλυθεί και είναι το εύκολο θύμα των εξουσιαστών της πολιτικής.

«Ένα έθνος προβάτων θα γεννήσει μια κυβέρνηση λύκων.» ή όπως εξηγεί ο Hebert «Το μεγάλο κόλπο, η απόκτηση εξουσίας, χρειάζεται «μηδενικά», και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Εφ’ όσον μετατρέψεις τους ανθρώπους σε «μηδενικά», πρέπει να τους επικαλείς ως καλούς και πιστούς οπαδούς… δεν μπορείς να τους επικαλείς ως «ανθρώπους» που κατέχουν συνείδηση, θέληση και ευθύνη. Γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση ίσως επανακτήσουν την κατεσταλμένη συνείδηση και τις υψηλές τους ιδιότητες, και να αρχίσουν να σκέφτονται και να κρίνουν για τον εαυτό τους… Ο μεγάλος αγώνας για εξουσία θα πεθάνει, θα φτάσει φυσιολογικά στο τέλος του, όταν η καταπίεση του «εγώ» και η δημιουργία των «μηδενικών» πάψει να υπάρχει.»

Μαζί με τον πληθυσμό των «μηδενικών», και η κεντρική κυβέρνηση τεράστιας κλίμακας, επίσης χρειάζεται ορδές υπηρετών ή κρατικών λειτουργών οι οποίοι, όπως και τα «μηδενικά», με αίσθηση καθήκοντος και υπάκουα εκτελούν τις εντολές των πολιτικών. Και τελικά, χρειάζεται μια πολιτική τάξη, την αποκαλούμενη «ελίτ», η οποία στο παρασκήνιο ή και φανερά, ασκεί αυξανόμενη και σφιχτότερη πίεση ελέγχου. Και κατά την διαδικασία καταπνίγει όλη την ελεύθερη επιχειρηματικότητα, εθελοντική συναλλαγή, αυθόρμητη δράση, καινοτομία, ελπίδα και πρόοδο ώσπου όλο το σύστημα να καταρρεύσει λόγω του νεκρού του βάρους.

«Το σύστημα είναι καταδικασμένο…τόσο αδυσώπητα όσο και ο πύργος της Βαβέλ.» γράφει ο Herbert. Και όπως εξηγεί την κατάσταση. Φανταστείτε την τεράστια, υπέρβαρη κυβερνητική μηχανή που βρυχάται, αυτούς που την διευθύνουν μάταια, παλεύοντας μίζερα με το ακατόρθωτο έργο της διαχείρισης των πάντων… Φανταστείτε επίσης τις ορδές των αμέτρητων αξιωματούχων που σχηματίζουν έναν γραφειοκρατικό, παντοδύναμο στρατό… συνεχώς να κατασκοπεύει, να περιορίζει και να καταπιέζει, αέναα και μονότονα επαναλαμβανόμενα, σαν να κυβερνάνε ένα βρεφοκομείο – «μη, δεν πρέπει», Και μετά φανταστείτε φυλακισμένος κάτω από την γραφειοκρατική κάστα ένα έθνος αποκαρδιωμένων «μηδενικών», «μηδενικά» που θα είναι όσο δύστροπα, δυσαρεστημένα, και εριστικά όσο τα κλεισμένα παιδιά, γιατί αποκομμένοι με σιδερένιο φράκτη από όλες τις διεγερτικές επιδράσεις της ελεύθερης ζωής και απαγορεύεται, σαν να είναι έγκλημα, να ασκήσουν τις ικανότητές τους, σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα και κλίσεις… Φανταστείτε επίσης την σφοδρότητα, την γελοία μικροσκοπικότατά του όλου πράγματος.» Για αυτούς που δεν έχουν μεταλλαχθεί σε «κρατικά-μηδενικά» η περιγραφή του Herbert για τις κεντρικές κυβερνήσεις, ακούγεται απαίσια όμοιο με τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, στις οποίες, για δεκαετίες, μεγαλώνουν ταχύτατα σε μέγεθος και δύναμη.

Και άρα, αφού η κεντρική κυβέρνηση είναι ένα παράσιτο προορισμένο να σκοτώσει τον ξενιστή του, τότε μάλλον οι περισσότεροι άνθρωποι θα έπρεπε να προβληματίζονται για την εγκυρότητα της κεντρικής κυβερνητικής εξουσίας. Και να αναρωτιούνται για το αν η επιστροφή προς τις θεμελιώδεις ελευθερίες είναι η πανάκεια που χρειαζόμαστε για να βρούμε την διαφυγή μας από το παράλογο, σύγχρονο, κοινωνικοπολιτικό χάος. Γιατί όπως ο Hebert προειδοποίησε «Ο χρόνος είναι μέγας επιστήμων της λογικής, και οι επερχόμενες γενεές είτε θα πιέζουν σταθερά για ένα σύστημα που είναι η τελειοποίηση της επιβολής, ή που είναι η τελειοποίηση της ελευθερίας… σε ποια πλευρά λοιπόν θα σταθείς εσύ;».»